Wykład III 04.03.2008

Madzia M · Wysłany: Śro 12:20, 05 Mar 2008 Temat postu: Wykład III 04.03.2008

Platon – Idea dobra
Spór o uniwersalia
• Zagadnienie przedmiotów idealnych

• skrajny realizm pojęciowy,
• umiarkowany realizm pojęciowy,
• konceptualizm,
• nominalizm
Podstawowa charakterystyka transcendentaliów
• Każde transdentale musi posiadać własne znaczenie, lecz odnosić się do tego samego desygnatu
• Transcendentalia różnią się pojęciowo, a zasadą ich różnicy jest to, co w bycie
• Transcendentalia są eksplikacją niejasnego pojęcia bytu
• Transcendentalia są zakresowo wymienne

Transcendentalia
• byt -to że jest
• rzecz - „każdy byt jest tym czym jest • zasada tożsamości p tylko wtedy gdy p
• odrębność byt jest odgraniczony od innych bytów , jest zamknięta w sobie , ma granice swojej bytowości zasada wyłączonego środka p lub nie p
• jedność Byt nie jest niebytem niepodzielność bytowa zasada niesprzeczności nieprawda że p i nie p
• Prawda - odniesienie do władzy poznawczej
• Dobro odniesienie do władzy pożądawczej
Cztery przyczyny Arytotelesa
• przyczyna formalna - forma lub istota rzeczy

• materialna - to z czego dana rzecz jest zrobiona, marmur, drewno, ciało zwierząt

• sprawcza lub poruszająca to od czego pochodzi zmiana i ruch,

• celowa - cel lub przeznaczenie rzeczy i działań, jest tym dzięki czemuś każda rzecz jest lub staje się tym czymś, dobro każdej rzeczy
Determinizm
• pogląd zakładający istnienie we wszechświecie uzależnienia stanów późniejszych (skutków) od wcześniejszych (przyczyn),
• ponieważ między zjawiskami zachodzą stałe związki przyczynowe (zasada powszechnej przyczynowości)
• Stanowi podstawę sformułowania teorii nauk przyrodniczych i społecznych
Determinizm
• pogląd zgodnie z którym każde zdarzenie można by przewidzieć, gdyby się znało wszystkie prawa natury i wiedziała dostatecznie dużo o jej wcześniejszych stanach, by móc posłużyć się tymi prawami w przewidywaniu.
Determinista twierdzi, iż nikt nie „może" rozbić nic innego niż to, co faktycznie zrobił.
• „Tak więc, jeżeli ktoś jest deterministą w kwestii postępowania człowieka, to sadzi, że - teoretycznie - już w przypadku zapłodnionej komórki można by w zasadzie, znając wszystkie sytuacje w których rozwijająca się w niej Istota ludzka znajdzie się w życiu, przewidzieć, jakiego rodzaju człowiekiem będzie ona w każdym stadium swego życia, co zrobi i co pomyśli w dowolnym momencie "

Teoria poznania

epistemologia , gnozeologia

dział filozofii zajmujący się prawdziwością i prawomocnością poznania
Klasyczna koncepcja prawdy
• veritas est adaequatio rei ad intelektus
• treści zjawiska musi być podobna do treści myśli

• myśl jest prawdziwa gdy stwierdza, że jest tak i tak i tak właśnie jest

Nieklasyczne definicje prawdy
• twierdzenie prawdziwe – to tyle, co twierdzenie, które czyni zadość kryteriom ostatecznym i nieodwołalnym

• koherencyjna teoria prawdy
prawda to zgodność myśli miedzy sobą, zgodność z innymi tezami uznanymi za prawdziwe

• utylitarystyczna koncepcja prawdy
zdanie jest prawdziwe jeżeli sprawdza się w działaniu
sceptycyzm
• (od gr. skeotyikos = wątpiący)
• stanowisko odrzucające możliwości osiągnięcia pewności w dziedzinie poznania teoretycznego bądź praktycznego
„Tropy” sceptyków

argumen- tacja przeciw możliwości poznania
Pirron 376-286 p Ch.

• Nie znamy natury rzeczy

Powinniśmy
powstrzymywać się od sądów o nich

To da nam spokój ducha
a więc i szczęście
Kartezjusz
• Rene Descartes (ur. 1596 – 1650)
Dwa typy substancji
• Res cogitans
• rzecz myśląca – dusza, świadomości jaźń

• Res extensa
• rzecz rozciągła – materia, świat fizyczny

Zagadnienie źródeł poznania - pierwsze rozróżnienie

• natywizm (genetyczny racjonalizm) i genetyczny empiryzm

• natywizm - niektóre nasze pojęcia i przekonania są nam wrodzone w tym znaczeniu że umysł nasz jest tak urządzony, że takie właśnie a nie inne pojęcia musi utworzyć, do takich właśnie a nie innych przekonań dojść musi - niezależnie od tego co dostarczają mu zmysły

• empiryzm genetyczny - umysł ludzki jest nie zapisaną tablicą (tabula rasa), dopiero doświadczenie wypisuje na niej swoje znaki nie ma niczego w umyśle czego nie byłoby w zmysłach

Zagadnienie źródeł poznania - drugie rozróżnienie
• aprioryzm i empiryzm
• w sporze tym chodzi o to jaką rolę w naszym poznaniu odgrywa doświadczenie

• empiryzm wszelkich odcieni przyznaje doświadczeniu dominująca rolę w poznaniu

• apriorym natomiast podkreśla rolę tzw. poznania apriorycznego tzn. poznania od doświadczenia niezależnego
Stanowiska skrajne
• aprioryzm skrajny: tylko rozum, a nie doświadczenie zaznajamia nas z rzeczywistością (był obecny właściwie tylko w starożytności)

• empiryzm skrajny: wszelkie uzasadnione twierdzenie musi się opierać bezpośrednio lub pośrednio na doświadczeniu nawet twierdzenia matematyczne, czy naczelne tezy logiki są tylko indukcyjnymi uogólnieniami twierdzeń jednostkowych
stanowiska umiarkowane
• (empiryzm i aprioryzm) stwierdzają, że istnieją twierdzenia, które mają pełne uprawnienie do zaistnienia w nauce, a które mimo to nie opierają się na doświadczeniu czyli są twierdzeniami a priori

Stanowiska umiarkowane cd.
• umiarkowany empiryzm uznaje za uzasadnione tylko takie zdania nieempiryczne, które wyjaśniają sens zawartych w nich terminów tzw. zdania analityczne

• aprioryzm umiarkowany twierdzi, że istnieją uprawnione twierdzenia apriori, które nie są zdaniami analitycznymi bo mówią coś o świecie są to tzw. zdania syntetyczne a priori
Kant Proces poznawczy przebiegający według transcedentalnych praw Rozumu