WYKLAD I

Madzia M · Wysłany: Śro 12:25, 05 Mar 2008 Temat postu: WYKLAD I

dr Monika Prylińska

I. GEOGRAFIA TURYZMU JAKO DYSCYPLINA NAUKOWA

• Definicja i główne kierunki badań geografii turyzmu

Turyzm – zjawisko obejmujące społeczno-kulturowe, gospodarcze, prawno-polityczne, przyrodnicze i przestrzenne uwarunkowania oraz przebieg i następstwa turystyki .
Pojęcie szersze od „turystyki”.

Geografia turyzmu – dyscyplina geografii zajmująca się badaniem przestrzennego zróżnicowania społeczno-kulturowych, gospodarczych, prawno-politycznych i przyrodniczych uwarunkowań turystyki oraz zagospodarowania turystycznego; jak również analizująca przebieg i następstwa ruchu turystycznego dla środowiska przyrodniczego oraz struktury i procesy społeczno-kulturowe, polityczne i gospodarcze .
W Polsce geografią turyzmu i określeniem jej zadań zajmowali się tacy naukowcy jak: S. Leszczyki, T. Bartkowski, M.I. Mileska, A. Bogunka, J. Warszyńska, A. Jackowski,
S. Liszewski, A. Matczak, A. Kowalczyk i inni.

Geografia turystyki – dyscyplina geografii zajmująca się badaniem przestrzennego zróżnicowania ruchu turystycznego, jak również zachowaniami przestrzennymi turystów .

Geografia turystyczna – część geografii stosowanej, która zajmuje się oceną i opisem środowiska przyrodniczego i kulturowego na potrzeby turystyki .

• Miejsce geografii turyzmu w systemie nauk geograficznych

a) XIX w. – z nauk geograficznych wykształciła się antropogeografia (geografia człowieka, socjogeografia, geografia kultury) , która z czasem podzieliła się na inne nauki, takie jak:
- geografia ludności
- geografia osadnictwa
- geografia komunikacji (transportu)
- geografia gospodarcza
Nie wyodrębniano jeszcze wtedy geografii turyzmu, choć prowadzono pierwsze badania dotyczące zagadnień rozpatrywanych przez tę dyscyplinę naukową.

b) XIX/XX w. – początek dyskusji nad umiejscowieniem geografii turyzmu w systemie nauk geograficznych, krańcowo różne propozycje naukowców, dotyczące jej zakotwiczenia, jako gałęzi geografii ekonomicznej, w:
- geografii komunikacji, z założeniem, że miejscowości turystyczne są jednostkami docelowymi, a ruch turystyczny – ruchem osobowym
- geografii politycznej
- geografii ludności
- geografii osadnictwa
- geografii kultury

c) Okres po II Wojnie Światowej – kontynuacja dyskusji nad miejscem geografii turyzmu w systemie nauk geograficznych. Uznanie jej za:
- samodzielną dyscyplinę geografii ekonomicznej (początkowo tylko w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie)
- dział geografii stosowanej (obok geografii wojskowej, medycznej, planowania przestrzennego itp.) Ten pogląd przeważał też w Polsce.
- dział geografii usług

d) Lata 60 XX wieku – uznanie geografii turyzmu za samodzielną dyscyplinę naukową we wszystkich niemal krajach

e) Czasy współczesne
Geografia turyzmu traktowana jest obecnie jako odrębna dyscyplina geograficzna, nauka interdyscyplinarna i syntetyzująca umiejscowiona na pograniczu nauk przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych

• Związki geografii turyzmu z innymi dyscyplinami naukowymi

NAUKI GEOGRAFICZNE:
a) geografia ekonomiczno-społeczna:
- geografia osadnictwa: wpływ ruchu turystycznego na rozwój przestrzenny i gospodarczy jednostek osadniczych, rozwój miejscowości uzdrowiskowych, struktury funkcjonalne jednostek osadniczych, zjawisko „drugich domów”
- geografia komunikacji: przewozy turystyczne różnorodnymi środkami transportu, dostępność komunikacyjna miejscowości i regionów turystycznych
- geografia ludności: migracje turystyczne, zmiany ludnościowe w miejscowościach turystycznych, zatrudnienie w turystyce
- geografia usług: wszelkie usługi turystyczne
- geografia rolnictwa: funkcje turystyczne terenów wiejskich, rozwój agroturystyki i zanikanie funkcji rolniczych na terenach wiejskich pod wpływem turystyki

b) geografia fizyczna
- klimatologia: walory zdrowotne klimatu do uprawiania różnych form turystyki (bioklimatologia, balneoklimatologia)

NAUKI PRZYRODNICZE:
- ekologia człowieka/medycyna: organizacja przestrzenna wypoczynku gwarantująca regenerację sił
- ochrona środowiska: skutki nadmiernej koncentracji ruchu turystycznego, wpływ zjawisk turystycznych na poszczególne elementy środowiska przyrodniczego

NAUKI EKONOMICZE:
- marketing ekonomia turystyki: popyt turystyczny, podaż turystyczna, produkt turystyczny, rola turystyki w aktywizacji gospodarczej miejscowości, planowanie gospodarcze itp.
- statystyka turystyczna: badanie ruchu turystycznego, prognozowanie
- demografia: wzrost liczby ludności w miejscowościach turystycznych, migracje turystyczne, struktura zatrudnienia w usługach turystycznych
- urbanistyka i rurystyka: wpływ ruchu turystycznego na rozwój przestrzenny miejscowości i zmiany ich funkcji, architektura krajobrazu

NAUKI SPOŁECZNE:
- socjologia: wykorzystanie czasu wolnego, społeczne skutki rozwoju turystyki, wychowawcze funkcje turystyki, badania opinii społecznej dotyczące turystyki, kształtowanie wizerunku turystycznego
- psychologia: turystyka jako sposób na pokonywanie barier, zachowania ludzkie w przestrzeni, motywy podejmowania wyjazdów o charakterze turystycznym
- etnologia: pozostałości dziedzictwa kulturowego, sztuka ludowa, folklor i jego wykorzystanie w turystyce

NAUKI HISTORYCZNE:
- historia powszechna: wyjaśnianie zjawisk historyczno-geograficznych, opisy walorów o charakterze antropogenicznym
- historia gospodarcza: analiza przemian gospodarczych i społecznych pod wpływem turystyki
- historia rozwoju turystyki: zapisy pierwszych podróży, badanie motywów podróżowania, szukanie analogii i powtórzeń

Literatura do wykładu:
1. Kowalczyk A., 2001, Geografia turyzmu, PWN, Warszawa.
2. Leszczyki S., 1962, Rozwój myśli geograficznej, w: Geografia Powszechna, t.1, Warszawa.
3. Przecławski K., 1972, Wiek XX – wiek turystyki, w: Kultura i Społeczeństwo, r.16, nr 4.
4. Warszyńska J, Jackowski A., 1979, Podstawy geografii turyzmu, PWN, Warszawa.